İslâm tarihinin 10. yüzyılın ortalarından itibaren süregelen öyküsü: Abbasi halifeliğinin derinleşen krizi; (Karahanlılar ve Volga Bulgarları gibi) Arap olmayan halklar arasında İslamiyete kitlesel geçişler; Selçuklu savaş başbuğluğunun Gaznelilere karşı zaferi ve 980’den itibaren bu yeni Türk askerî soyluluğunun önce Doğu İran’a, sonra Mezopotamya’ya, nihayet Anadolu’ya hakim olması. Büyük dış şokların ilki: Haçlı Seferleri. Büyük Selçukluların dağılmasıyla birlikte, Anadolu, Filistin, Suriye, Irak, Kirman ve İran’da birbirinden bağımsız bir dizi Selçuklu devletçiğinin zuhur etmesi. Bu arada, halifeliğin kendisinin de (Bağdat’taki Abbasiler, Mısır’daki Fatımiler ve Endülüs Emevileri arasında) üçe ayrılması. İkinci büyük dış şok: Moğol istilâsı. Nihayet, Mısır’da Memluk Sultanlığının, kuzeybatı Anadolu ve rumeli’de Osmanlıların, İran’da Safevilerin yükselişi.
